Αυχενική δισκοπάθεια
Η αυχενική δισκοπάθεια (ή αυχενική εκφυλιστική νόσος ή αυχενική σπονδυλοαρθροπάθεια ή εκφυλιστική δισκική νόσος) θα μπορούσε να θεωρηθεί τεχνικά όχι ως ασθένεια, αλλά μάλλον ως η περιγραφή της εκφυλιστικής διαδικασίας των μεσοσπονδύλιων δίσκων που βρίσκονται στην αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Ουσιαστικά όλοι οι ενήλικες θα αναπτύξουν κάποια στιγμή στη ζωή τους, εκφύλιση σε κάποιον ή κάποιους αυχενικούς δίσκους.
Μελέτες δείχνουν ότι η πλειοψηφία των ενηλίκων δεν παρουσιάζει συμπτώματα σχετιζόμενα με την εκφυλιστική δισκοπάθεια, παρόλο που ένα υψηλό ποσοστό αυτών των ενηλίκων εξακολουθεί να εμφανίζει σημάδια δισκικής εκφύλισης σε μαγνητική τομογραφία, σε κάποια μοίρα της σπονδυλικής στήλης.
Μία μελέτη διαπίστωσε ότι περίπου οι μισοί άνθρωποι αρχίζουν να εμφανίζουν κάποια σημάδια εκφύλισης δίσκου σε μαγνητική τομογραφία, από τις αρχές της δεκαετίας των 20 χρόνων, ενώ σε μία άλλη διαπιστώθηκε ότι περίπου το 75% των ατόμων ηλικίας κάτω των 50 ετών έχουν κάποιο δίσκο εκφυλισμένο, ποσοστό που μετά τα 50 έτη φτάνει το 90% περίπου.
Όταν η εκφυλιστική νόσος του μεσοσπονδυλίου δίσκου αναπτύσσεται στην αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης, μπορεί να εμφανιστεί σε οποιονδήποτε από τους δίσκους του αυχένα, αλλά είναι λίγο πιο πιθανό βιβλιογραφικά να συμβεί στο επίπεδο Α5/6.
Σε περιπτώσεις όπου εκφυλιστική νόσος της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης προκαλεί πόνο, μπορεί να συμβεί με διάφορους τρόπους. Σε ορισμένες περιπτώσεις πόνο μπορεί να προκαλέσει ο ίδιος ο δίσκος . Οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να βιώσουν αυτόν τον τύπο δισκογενούς πόνου στην ηλικία των ’30, των ’40 ή των ’50 ετών.
Όταν τα συμπτώματα από την ασθένεια της αυχενικής δισκοπάθειας γίνονται χρόνια, ο πόνος ή/και τα συμπτώματα, πιθανόν να σχετίζονται με καταστάσεις όπως η δισκοκήλη, η οστεοαρθρίτιδα ή η σπονδυλική στένωση. Ανάλογα με την αιτία, ο πόνος μπορεί να είναι προσωρινός ή μπορεί να γίνει και χρόνιος. Για να δώσουμε ένα παράδειγμα, ο πόνος από μια δισκοκήλη στην αυχενική μοίρα είναι πιθανό να βελτιωθεί ή και να εξαφανιστεί από μόνος του, αλλά όταν ο πόνος προέρχεται από οστεοαρθρικές αλλοιώσεις μπορεί να απαιτεί θεραπεία σε χρόνια βάση.
Παράγοντες πρώιμης εμφάνισης αυχενικής δισκοπάθειας
Ενώ όλοι σχεδόν τελικά θα αποκτήσουν αυχενική δισκοπάθεια μεγαλώνοντας, υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που ευθύνονται επιπλέον για την πρώιμη εμφάνιση της ασθένειας, η οποία τότε δίνει πιο συχνά και συμπτώματα.
Αυτοί οι παράγοντες κινδύνου θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν:
- Γενετική προδιάθεση: Ορισμένες μελέτες σε δίδυμα, κατέδειξαν ότι η γενετική προδιάθεση παίζει σημαντικότερο ρόλο από ότι ο τρόπος ζωής, στον καθορισμό της εξέλιξης της εκφυλιστικής αυχενικής δισκοπάθειας και το αν αυτή θα εξελιχθεί σε επώδυνη κατάσταση.
- Παχυσαρκία: Το σωματικό βάρος έχει συνδεθεί με τον κίνδυνο εμφάνισης εκφυλιστικής αυχενικής δισκοπάθειας.
- Κάπνισμα: Αυτή η συνήθεια μπορεί να εμποδίσει τα θρεπτικά συστατικά να φθάσουν στους μεσοσπονδύλιους δίσκους και να τους αναγκάσει να χάσουν πιο γρήγορα την ενυδάτωσή τους και κατά συνέπεια τη φυσιολογική τους λειτουργία.
- Τραυματισμοί: Επιπρόσθετα, ένας τραυματισμός της αυχενικής μοίρας σπονδυλικής στήλης που θα οδηγούσε σε δισκοκήλη, μπορεί μερικές φορές να αρχίσει ή να επιταχύνει την εκφυλιστική αυχενική δισκοπάθεια.
Συμπτώματα και διάγνωση της εκφυλιστικής αυχενικής δισκοπάθειας
Τα συμπτώματα της αυχενικής δισκοπάθειας μπορεί να διαφέρουν πολύ από άτομο σε άτομο.
Όταν η ασθένεια γίνεται συμπτωματική, ο πόνος μπορεί να αναπτυχθεί αργά με το χρόνο ή να εμφανιστεί ξαφνικά. Τα συμπτώματα μπορεί να κυμαίνονται από ελαφρώς ενοχλητική δυσφορία στον αυχένα, μέχρι εξουθενωτικό πόνο, μούδιασμα και/ή αδυναμία που αντανακλά στον βραχίονα και στο χέρι.
Κοινά συμπτώματα της εκφυλιστικής αυχενικής δισκοπάθειας
Μερικά κοινά χαρακτηριστικά των συμπτωμάτων της εκφυλιστικής αυχενικής δισκοπάθειας περιλαμβάνουν:
- Πόνο στον αυχένα (αυχεναλγία). Ένας χαμηλής έντασης πόνος στον αυχένα είναι το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα της νόσου της εκφυλιστικής αυχενικής δισκοπάθειας. Ωστόσο, μερικές φορές ο πόνος μπορεί να επιδεινωθεί και να γίνει πολύ έντονος και μπορεί να διαρκέσει από μερικές ώρες μέχρι και ημέρες.
- Πόνο κατά μήκος του νεύρου. Αυτός ο τύπος πόνου τείνει να είναι οξύς, διαξιφιστικός ή σαν ηλεκτροπληξία και μπορεί να αντανακλά κατά μήκος του ώμου, στον βραχίονα, στο χέρι ή/και στα δάχτυλα. Συνήθως, ο πόνος κατά μήκος του νεύρου γίνεται αισθητός μόνο στη μία πλευρά του σώματος.
- Νευρολογικά συμπτώματα και σημεία στο βραχίονα, στο χέρι ή/και στα δάχτυλα. Ο πόνος σαν καρφίτσες, το μούδιασμα ή/και μυϊκή αδυναμία μπορεί να αντανακλούν κατά μήκος του ώμου, στον βραχίονα, στο χέρι ή/και στα δάχτυλα. Αυτοί οι τύποι συμπτωμάτων μπορεί να επηρεάζουν τις καθημερινές δραστηριότητες, όπως η πληκτρολόγηση, το ντύσιμο ή και τη σύλληψη αντικειμένων.
- Πόνος που επιδεινώνεται με την κίνηση. Γενικά ο πόνος που προκαλείται από τον ίδιο τον εκφυλισμένο δίσκο, τείνει να επιδεινώνεται από την κίνηση και να ανακουφίζεται από την ανάπαυση.
Εάν ο πόνος προέρχεται από τον ίδιο τον εκφυλισμένο δίσκο, τότε πιθανότατα θα υποχωρήσει μόνος του μέσα σε λίγες εβδομάδες ή μήνες (4 – 6 εβδομάδες). Ωστόσο, άλλα συμπτώματα της αυχενικής δισκοπάθειας είναι πιο πιθανό να γίνουν χρόνια και να απαιτήσουν θεραπεία, εφόσον οι αρθρώσεις στον αυχένα αρχίσουν να εκφυλίζονται ή / και εάν ένα αυχενικό νεύρο πιέζεται.
Λιγότερο συχνά συμπτώματα της εκφυλιστικής νόσου του δίσκου του αυχένα
Όσο περισσότερο εκφυλίζεται η αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης, τόσο πιο πιθανό είναι να παρουσιαστεί στένωση στο σπονδυλικό σωλήνα και να θέσει σε κίνδυνο τον νωτιαίο μυελό. Εάν ο νωτιαίος μυελός συμπιεστεί, μπορεί να προκληθεί μυελοπάθεια η οποία περιλαμβάνει συμπτώματα όπως:
- Δυσκολία στην κίνηση των άνω και κάτω άκρων
- Αστάθεια στην στάση και τη βάδιση (προβλήματα με το συντονισμό ή/και την ισορροπία του σώματος)
- Κυστεορθικές διαταραχές (απώλεια του ελέγχου του εντέρου ή/και της ουροδόχου κύστης)
- Μυϊκή αδυναμία ή / και μούδιασμα οπουδήποτε κάτω από το λαιμό
- Διαξιφιστικοί πόνοι (σαν ηλεκτρικές κενώσεις) κατά μήκος των χεριών ή των ποδιών, οι οποίοι μπορεί να χειροτερεύουν με την κάμψη του αυχένα προς τα εμπρός
Η αυχενική μυελοπάθεια προκαλεί αρκετή ανησυχία και απαιτεί άμεση ιατρική φροντίδα. Συνήθως εμφανίζεται σε άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών.
Διάγνωση της εκφυλιστικής αυχενικής δισκοπάθειας
Η διάγνωση της εκφυλιστικής αυχενικής δισκοπάθειας ακολουθεί την εξής διαδικασία:
- Ιατρικό ιστορικό. Αρχικά ο νευροχειρουργός θα εξετάσει το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς, εκτός από την ενημέρωση για τα τρέχοντα συμπτώματα.
- Κλινική εξέταση. Στη συνέχεια, ο νευροχειρουργός θα πραγματοποιήσει μια κλινική εξέταση, ψηλαφώντας τον αυχένα και εξετάζοντας το εύρος κίνησης του αυχένα. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης, μπορεί να ζητηθεί από τους ασθενείς να εκτελέσουν ορισμένες κινήσεις και να αναφέρουν εάν ο πόνος στον αυχένα αυξάνεται ή μειώνεται.
Εάν ο πόνος είναι σοβαρός ή εμφανιστούν νευρολογικά συμπτώματα όπως πόνος, καυσαλγία /αιμωδία ή αδυναμία στον ώμο, στον βραχίονα ή στο χέρι, τότε ο γιατρός πιθανότατα θα ζητήσει μια απεικονιστική εξέταση.
3. Επιβεβαίωση απεικόνισης. Εάν ο νευροχειρουργός διαπιστώσει ότι η απεικονιστική εξέταση είναι απαραίτητη για να ελέγξει πιθανό πρόβλημα με το δίσκο, τότε πιθανώς θα συνταγογραφηθεί μια μαγνητική τομογραφία αυχενική μοίρας σπονδυλικής στήλης. Μια μαγνητική τομογραφία, μια ακτινογραφία ή πιθανώς και μια αξονική τομογραφία, μπορεί να επιβεβαιώσει εάν και πού υπάρχει εκφύλιση, καθώς και να εντοπίσει άλλες καταστάσεις (όπως οστεοαρθρίτιδα ή στένωση) που μπορεί να προκαλούν τα συμπτώματα.
Μόλις επιβεβαιωθεί η ακριβής διάγνωση της αυχενικής δισκοπάθειας καθώς και οποιεσδήποτε άλλες σχετικές παθήσεις, τότε μπορεί να γίνει κατανοητή η πηγή των συμπτωμάτων και μπορεί να σχεδιαστεί ένα αποτελεσματικό πλάνο θεραπείας.
Πόνος από έναν εκφυλισμένο δίσκο
Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν ένα εκφυλισμένο δίσκο/δισκική προβολή, δεν αισθάνονται πόνο από αυτό. Ο ακριβής λόγος είναι άγνωστος, αλλά οι περισσότεροι ειδικοί υποπτεύονται ότι έχει σχέση με την νεύρωση του δίσκου και ότι η αίσθηση του πόνου διαφέρει από άτομο σε άτομο. Για παράδειγμα, σε μερικούς ανθρώπους μπορεί τα νεύρα που νευρώνουν τον δίσκο να εισέρχονται βαθύτερα στον δίσκο, ενώ μερικοί άνθρωποι μπορεί απλώς να έχουν ένα υψηλότερο ουδό στην ανίχνευση του πόνου.
Όταν ένας εκφυλισμένος δίσκος προκαλεί πόνο στον αυχένα, είναι πιθανό να συμβαίνει ένα ή και τα δύο από τα ακόλουθα:
- Δισκογενής πόνος. Αυτός ο πόνος προέρχεται από τον ίδιο τον δίσκο και μπορεί να κυμαίνεται από ήπιος έως σοβαρός. Το εσωτερικό του δίσκου, που ονομάζεται πηκτοειδής πυρήνας, περιέχει πρωτεΐνες που μπορεί να προκαλέσουν επώδυνη φλεγμονή αν έρθουν σε επαφή με τα νεύρα που βρίσκονται στο εξωτερικό στρώμα του δίσκου.
Σε έναν αυχενικό δίσκο ενός υγιούς ενήλικα, τα νεύρα που νευρώνουν τον δίσκο εισέρχονται μόνο στο εξωτερικό ένα τρίτο του προστατευτικού εξωτερικού στρώματος του δίσκου, που ονομάζεται ινώδης δακτύλιος. Ωστόσο, αν το εξωτερικό στρώμα του δίσκου εμφανίζει ρήξη τότε τα νεύρα αρχίζουν να αναπτύσσονται βαθύτερα στο δίσκο σε μια προσπάθεια να τη θεραπεύσουν. Το μαλακό εσωτερικό τμήμα του δίσκου μπορεί να διαρρεύσει στους εξωτερικούς δακτυλίους και να έρθει σε επαφή με τα μικρά νεύρα του δίσκου, τα οποία μπορεί να γίνουν επώδυνα. Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει επίσης ότι τα νεύρα του δίσκου αναπτύσσονται μέχρι το κέντρο του πηκτοειδούς πυρήνα σε έναν επώδυνο δίσκο που είχε υποστεί σημαντική εκφύλιση.
- Αστάθεια μικρο-κινήσεις. Όταν το σκληρό εξωτερικό στρώμα του δίσκου φθείρεται και δεν παρέχει πλέον επαρκής απορρόφηση κραδασμών και σταθερότητα, οι σπόνδυλοι πάνω και κάτω από το δίσκο μπορεί να κινούνται περισσότερο από το συνηθισμένο και οι γύρω μύες μπορούν να εμφανίσουν επώδυνους σπασμούς (επώδυνο μυϊκό σπασμό), σε μια προσπάθεια περιορισμού αυτής της μη φυσιολογικής κίνησης.
Ο πόνος από έναν εκφυλισμένο δίσκο μπορεί να παρουσιάζει εύρος από έναν ήπιο και βαρετό πόνο μέχρι κάτι τόσο έντονο, που μπορεί να περιορίσει την κίνηση και τις δραστηριότητες. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο πόνος θα υποχωρήσει μέσα σε λίγες εβδομάδες ή μήνες, καθώς η χημική φλεγμονή του δισκικού υλικού αρχίζει να υποχωρεί ή / και ο δίσκος σταθεροποιείται σε μια νέα σταθερή θέση.
Άλλες συνθήκες που σχετίζονται με έναν εκφυλιστικό αυχενικό δίσκο
Η εκφυλιστική αυχενική δισκοπάθεια είναι συχνά παρούσα μαζί με άλλες σπονδυλικές καταστάσεις, οι οποίες είτε αναπτύσσονται ταυτόχρονα είτε σε ορισμένες περιπτώσεις η μία προκαλεί την άλλη. Μερικά κοινά παραδείγματα περιλαμβάνουν:
- Αυχενική Δισκοκήλη. Ένας εκφυλισμένος δίσκος μπορεί να έχει ένα τμήμα του πηκτοειδούς του πυρήνα εντός ρωγμής του ινώδους δακτυλίου του (δισκική προβολή). Αν τμήμα του πηκτοειδούς πυρήνα περνά τελικά από τον ινώδη δακτύλιο, τότε θεωρείται δισκοκήλη. Από την άλλη, μια τραυματική κάκωση όπως πτώση ή άλλες βλάβες, μπορεί να προκαλέσει δισκοκήλη, η οποία με τη σειρά της επιταχύνει τον εκφυλισμό του δίσκου και οδηγεί στην εκφυλιστική αυχενική δισκοπάθεια.
- Αυχενική οστεοαρθρίτιδα / αρθροπάθεια. Καθώς ο δίσκος εκφυλίζεται και ο χώρος του δίσκου εντός της σπονδυλικής στήλης αρχίζει να καταρρέει, οι αρθρώσεις των σπονδύλων μπορεί να μετακινηθούν ασυνήθιστα ή να υπεξαρθρωθούν και να προκαλέσουν φθορά του χόνδρου, καθώς και ανάπτυξη οστεόφυτων στον αυχένα.
- Σπονδυλική στένωση. Αυτή η κατάσταση συμβαίνει όταν υπάρχει στένωση του σπονδυλικού σωλήνα (όπου περνάει ο νωτιαίος μυελός) ή των νωτιαίων τρημάτων (όπου περνάει το νωτιαίο νεύρο), εξαιτίας οστεόφυτων, όπως περιγράφεται στο παραπάνω σενάριο της αυχενικής οστεοαρθρίτιδας. Ως παράδειγμα μπορεί να αναφερθεί ότι ο εκφυλισμός του δίσκου μπορεί τελικά να οδηγήσει σε οστεοαρθρίτιδα, η οποία θα μπορούσε ενδεχομένως να οδηγήσει σε σπονδυλική στένωση. Για ορισμένους ασθενείς, οι οποίοι γεννιούνται με μια συγγενή μορφή αυχενικής στένωσης, δεν χρειάζεται απαραίτητα να έχουν κάποιον εκφυλισμένο αυχενικό δίσκο για να αναπτύξουν συμπτώματα.
Εάν ο πόνος και τα συμπτώματα από την αυχενική δισκοπάθεια ενταθούν, μπορούν να ληφθούν μέτρα για να βοηθήσουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων. Τα πρώτα βήματα για τη διαχείριση του πόνου, είναι συνήθως η ατομική φροντίδα με περιορισμό δραστηριοτήτων που εντείνουν τη συμπτωματολογία (αποφυγή άρσης βάρους με τα άνω άκρα, σταθερότητα του αυχένα κατά τον ύπνο, φροντίδα και ή μη-χειρουργικές επιλογές θεραπείας.
Χειρουργική αντιμετώπιση της αυχενικής δισκοπάθειας
Η χειρουργική επέμβαση για την θεραπεία της εκφυλιστικής αυχενικής δισκοπάθειας γενικά, ενδείκνυται σε δύο κυρίως περιπτώσεις:
- Όταν υπάρχουν νευρολογικά συμπτώματα, όπως μόνιμο μούδιασμα ή/και αδυναμία του άνω άκρου ή προβλήματα με την βάδιση ή τον έλεγχο της κύστης και του εντέρου. Εάν τα νευρολογικά συμπτώματα προκαλούνται από εκφυλιστική αυχενική δισκοπάθεια, υπάρχει κίνδυνος μόνιμης βλάβης του νεύρου ή των νεύρων που πιέζονται και μπορεί να προταθεί χειρουργική επέμβαση για την ελάφρυνση της πίεσης στο νεύρο/α.
- Όταν ο χρόνιος πόνος είναι σοβαρός και δεν ανακουφίζεται επαρκώς μετά από τουλάχιστον έξι μήνες συντηρητικής αντιμετώπισης και οι καθημερινές δραστηριότητες γίνονται δύσκολες. Καλύτερα χειρουργικά αποτελέσματα προβλέπονται για τους ασθενείς με χρόνιο πόνο σε συνδυασμό με άλλα νευρολογικά σημεία /συμπτώματα, όπως αστάθεια του αυχένα ή/και ριζίτιδα.
Οι συνηθέστεροι τύποι χειρουργικών επεμβάσεων για την εκφυλιστική αυχενική δισκοπάθεια είναι:
- Η πρόσθια αυχενική δισκεκτομή και σπονδυλοδεσία (Anterior cervical discectomy and fusion – ACDF). Η διαδικασία αυτή γίνεται μέσω πρόσβασης από την πρόσθια τραχηλική χώρα και περιλαμβάνει την αφαίρεση του προβληματικού δίσκου, την αποσυμπίεση του νεύρου και την εισαγωγή ενός κλωβού με οστικό μόσχευμα, για να διατηρηθεί ή να αποκατασταθεί το κανονικό ύψος του επιπέδου.
- Εάν υπάρχουν νευρολογικά συμπτώματα από τη συμπίεση του νωτιαίου μυελού (αυχενική μυελοπάθεια), η χειρουργική επέμβαση μπορεί επίσης να περιλαμβάνει την αφαίρεση του σώματος ενός ή περισσοτέρων σπονδύλων – Σωματεκτομή και τη διεύρυνση του σπονδυλικού σωλήνα για να δώσει περισσότερο χώρο στο νωτιαίο μυελό πριν από τη σπονδυλοδεσία.
- Αντικατάσταση αυχενικού δίσκου – τεχνητός δίσκος. Αυτή η χειρουργική επέμβαση περιλαμβάνει την αφαίρεση του προβληματικού δίσκου και την αντικατάστασή του με ένα τεχνητό δίσκο. Ο στόχος αυτής της χειρουργικής επέμβασης είναι να διατηρηθεί η κίνηση σε αυτό το επίπεδο της σπονδυλικής στήλης. Τα αποτελέσματα αντικατάστασης τεχνητών δίσκων μπορεί να είναι καλύτερα σε ασθενείς με ελάχιστες αρθριτικές αλλοιώσεις στις οπίσθιες αρθρώσεις της αυχενικής μοίρας.
Στόχος της χειρουργικής επέμβασης στον αυχένα είναι η ανακούφιση της πίεσης στα νεύρα ή/και στο νωτιαίο μυελό και με αυτό τον τρόπο η μείωση των νευρολογικών συμπτωμάτων όπως ο πόνος, οι αιμωδίες ή η αδυναμία του άνω άκρου. Η χειρουργική επέμβαση για την αυχενική δισκοπάθεια έχει πολύ καλό ποσοστό επιτυχίας το οποίο με βάση ορισμένες εκτιμήσεις στη βιβλιογραφία είναι μεταξύ 90% και 95%.